Evlenmeden önce evlenmeyi planlayan çiftlerin cinsellik, cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve genetik hastalıklar konusunda danışmanlık almaları hem aile planlaması hem de sağlıklı bir nesil oluşturmak için çok önemlidir. Böyle bir konsültasyonda genel olarak cinsel organların anatomisi ve işlevleri hakkında bilgi alabilecekleri gibi üreme sağlığı ve fizyolojisi hakkında da bilgi sahibi olabilirler. Özellikle yeni evli bir kadın ilk kez cinsel deneyim yaşayacaksa evlilik öncesi jinekolojik muayene yaptırması olası olumsuzlukların önceden tespit edilmesinde yardımcı olur.
Bu muayene ile örneğin kızlık zarının ve vajinanın yapısal özelliklerinden dolayı ilişkiyi imkansız hale getirme olasılığı veya bunun zor olacağı veya aşırı kanamaya neden olacağı ve hatta bazen vajinaya kadar yırtılma olasılığı gibi. önceden saptanabilir ve enfeksiyon varsa tedavi edilebilir.
Bazen kızlık zarı tamamen kapanmış olabilir ve vajina hiç oluşmamış olabilir. Bunlar anatomik engellerdir. Psikolojik engeller de var. Vajinusmus adı verilen, nedeni çoğunlukla bilinçaltı sebeplerden kaynaklanan, vajina çevresindeki kasların aşırı kasılmasının yanı sıra bacakların da kasılmasıyla cinselliği çağrıştıran her şeyle cinsel teması imkansız hale getiren bir durumdur.
Cinsel Tedavi Hastanın Bilgilendirilmesi İle Başlar
Yapısal bir sorun ya da ağrıya neden olan faktörler varsa giderilir. Sorun devam ederse psikolojik tedavi önerilir. Eşlerden biri ilişkide acı hissediyorsa, bir sorun vardır. Erkeklerde en sık görülen sorun ereksiyon olamamaktır. Yine, altta yatan nedenler çoğunlukla psikolojiktir.
Özellikle ilk evlilikteki ilişkide bu konunun takip edildiğini bilmek onu olumsuz etkileyebilir. Her iki eşin de konumları gereği mahremiyet güvencesinin olması sorunu büyük ölçüde çözmektedir. Ancak diyabet ve bazı sinir sistemiyle ilgili bozukluklar da bunlara neden olabilir. Bu sorun devam ettiğinde öncelikle bir üroloji uzmanına başvurulmalıdır.
Cinsel Beraberlik Endişeleri
Bu konuların çiftler tarafından bilinmesi ilk cinsel ilişki ile ilgili endişe ve korkuların giderilmesine katkı sağlar. Ayrıca herhangi bir sorun karşısında ne gibi önlemler alabileceklerini veya neler yapabileceklerini öğrenirler. Cinsel hayata başlarken en çok endişe edilen konulardan biri de istenmeyen bir gebelik yaşanması olabilir ya da gebelik olmayacağı endişesi olabilir.
Bu nedenle bir jinekolog doktor muayenesinden sonra önerilen bir yöntemle istenmeyen gebeliklere karşı önlem almak en doğrusudur. Özellikle ileri yaştaki evliliklerde çocuk sahibi olmakta güçlükler yaşanabilir. Bu nedenle eğer çocuk ileride planlanıyorsa bir kadın doğum uzmanına başvurmalı ve geç kalmamak için ne kadar geciktirebileceklerini öğrenmelidirler. Bazen çocuk istediği zaman geç olabiliyor. Kısırlık çalışmalarında bazı testlerin erken dönemde yapılması gerekebilir. Erkeklerde belirgin olmamakla birlikte kadınlarda otuz yaşın üzerindeki yumurtalıkların sayısı ve kalitesi önemli ölçüde azalır, bu da bir ayda gebelik oranı olan %20'lik bir azalmaya yol açar.
Gebelikten Korunma Yöntemleri
Üreme sağlığı hizmetleri insan hakları kapsamında ele alınmalı ve sunulmalıdır. Kadın ve erkek üreme konusunda bilgilendirilmeli, güvenli, maddi külfet getirmeyen ve çiftlerin sağlığını tehlikeye atmayan yöntemler tercih edilmelidir. Aile planlaması yöntemleri doğal yöntemler (geleneksel yöntemler) ve modern yöntemler olarak iki grupta toplanabilir. Her iki çift de doğal yöntemleri kullanmaya istekli ve uyumludur; Gebe kalma ihtimalinin olduğu günlerde cinsel ilişki yapılmamalı ve kadının adetleri düzenli olmalıdır.
Doğal aile planlaması yöntemleri:
- Takvim yöntemi
- Geri çekme yöntemi
- Vajinal yıkama
Takvim yöntemi: Adet döngüsü düzenli olan kadınların gebe kalabilecekleri ve gebe kalamayacakları günleri hesaplayarak matematiksel formüle dayalı geleneksel bir yöntemdir. Ancak stres ve hastalık gibi adet döneminin uzunluğunu etkileyen durumlar nedeniyle güvenli bir yöntem değildir. Ayrıca genç yaşlarda, menopoza yakın ve doğum sonrası dönemlerde adet düzensizliği nedeniyle bu yöntem güvenilir değildir.
Geri çekme yöntemi: Halk arasında bu yönteme dışarı boşalma ve dikkatli olma gibi isimlerde verilir.Yöntemin başarısı çiftin motivasyonuna bağlıdır.
Vaginal yıkama: Pek çok kadın vajina duvarındaki spermleri atmak için ilişkiden hemen sonra vajinayı suyla yıkar ve gebeliğin önleneceğine inanır. Bu yöntem tamamen etkisizdir.
Modern aile planlaması yöntemleri:
- Bariyer yöntemler (Kondom, Diyafram, Spermisitler )
- Hormonal yöntemler (Doğum kontrol hapları, Enjeksiyonlar, Deri altı implantları)
- Rahim içi araçlar
1. Bariyer yöntemler
Kondom: Cinsel ilişki esnasında penise takılan bir kılıftır. Erkeğin sperminin vajene girmesini engeller. Pahalı değildir ve kolay temin edilebilir. AIDS gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruyucu etkisi vardır.
Diyafram: Cinsel ilişkiden önce vajene yerleştirilir. Kenarları bükülebilen kubbe şeklinde bir araçtır. Diğer yöntemleri kullanamayanlar tarafından tercih edilebilir.
Spermisitler: Spermleri etkisiz hale getiren vajene yerleştirilen kimyasal maddelerdir.
2. Hormonal yöntemler
Doğum kontrol hapları: Her gün sabit miktarda kadınlık hormonlarının dolaşıma girmesini sağlarlar. Böylece yumurtanın uyarılması engellenir ve yumurtlama baskılanır. Her gün düzenli olarak almayı gerektirir. Hap alımı unutulduğunda istenmeyen etkiler gelişebilir.
Enjeksiyonlar: Aylık ve üç aylık iğneler şeklindedir. Enjeksiyon yöntemini kullanım kolaylığı nedeniyle son yıllarda tercih nedeni olmuştur.
Deri altı implantları: Üç santim boyutunda kolun iç yüzüne cilt altına yerleştirilen silikon kapsülden oluşan korunma yöntemidir. Eğitim görmüş sağlık personeli tarafından poliklinik şartlarında uygulanır. Süresi dolan implantın çıkarılması takılması gibi eğitim görmüş personel tarafından yapılmalıdır.
Kapsüller deri altına yerleştirildikten sonra düzenli olarak hormon salgılar. Kadından kadına farklılık gösterecek şekilde adet değişiklikleri olabilir.
3. Rahim içi araçlar
İnsan vücuduna zarar vermeyen, rahim içine yerleştirilen küçük bükülebilir araçlardır. Etkinliğini artırmak için içine bakır tel sarılı yada hormon emdirilmiş tipleri vardır. Gebelikten koruyucu etkileri yüksektir. Güvenli ve kullanılışlıdır. Uygulama ve çıkarma işlemi eğitimli personel gerektirir.